HISTORIA

Obszar gminy Biała był terenem osadnictwa prehistorycznego i wczesnodziejowego. Najstarsze jego ślady pochodzą z młodszej epoki kamienia łupanego- neolitu ( ok. 4200- 1700 lat p.n.e.). Biała należy do rzędu najstarszych wsi ziemi wieluńskiej. Pierwsze źródłowe wzmianki pochodzą już z II połowy XIII w. Od zarania swych dziejów była związana pod względem administracyjnym z Wieluniem. Wieś stanowiła w części własność królewską a następnie rządową (stąd dzisiejsza jej nazwa: Biała Rządowa).

Właścicielami szlacheckiej części wsi byli m. in. Bielscy (1380 r.), zaś pod koniec XIV w. i w XV Lutold i Bieniasz Wieruszowie. Ten ostatni był w straży przybocznej króla Władysława Jagiełły w bitwie pod Grunwaldem. Był też przełożonym pokojowców króla. Od 1413r. piastował godność chorążego wieluńskiego. W XV/XVIw. właścicielami Białej byli też Kośmidrowie, Wilanowscy i Bielscy. W XIXw. właścicielami wsi byli Psarscy i Zarembowie. Prawdopodobnie w XVI w. wzniesiono w Białej fortalizację na kopcu ziemnym, otoczonym fosą i palisadą wzmocniona wieżami obronnymi. Jej ślady zachowały się w postaci fragmentów fosy oraz ukrytych w ziemi pozostałości palisady i wież obronnych.

15 X 1863 r. na polach wsi Biała miała miejsce potyczka między cofającym się spod Rudnik oddziałem powstańczym, a wojskiem carskim. Poległo wówczas 4 powstańców, których pogrzebano na miejscowym cmentarzu. Po upadku Powstania Styczniowego zaborczy rząd rosyjski wydał w 1864 r. ukaz o uwłaszczeniu chłopów. Wraz z nim nastąpiły zmiany nie tylko w położeniu materialnym chłopów i ich sytuacji prawnej, lecz także powolne zmiany w osadnictwie wiejskim. Rząd rosyjski w zamian za zasługi w dławieniu polskich powstań narodowo-wyzwoleńczych nadawał zasłużonym wyższym rosyjskim oficerom donację ze skonfiskowanych dóbr narodowych. Taką darowiznę w postaci części rządowej wsi Biała otrzymał generał Hajden. Konfiskacie uległy też włości kościelne w Białej, Naramicach i Łyskorni. Majątek donacyjny był przed pierwszą wojną światową administrowany przez Żydów: Stajera i Prędkiego. W okresie międzywojennym liczący 66 ha majątek przejęty został na rzecz skarbu państwa i był dzierżawiony przez p. Włodzimierza Zarzyckiego. Po II wojnie światowej , na podstawie dekretu PKWN o reformie rolnej został rozparcelowany.

Pierwsze wzmianki o szkole w Białej sięgają wieku XVI. Szkołę w Białej powołano w 1522 r. Świetnie rozwijające się do połowy XVII w. wieluńskie szkolnictwo parafialne zaczęło upadać w II połowie stulecia. W XVIII w. istniały tylko szkoły przy 8 parafiach. Również działała szkoła parafialna w Białej. Fatalny stan oświaty wiejskiej w XVIII w. zaczął wyraźnie poprawiać się pod rządami Komisji Edukacji Narodowej. W ziemi wieluńskiej w latach 90- tych tego stulecia liczba szkół parafialnych doszła do 57. Z wykazu szkół w 1870r. wynika, że liczba dzieci w szkole parafialnej wynosiła 40. W dostępnych źródłach o okresie międzypowstaniowym (1830- 1863r.) znaleźć można wzmiankę o szkole w Białej dopiero z roku 1860. Uczyło się w niej zaledwie 32 dzieci. W latach 1896-98 funkcjonowała szkoła wiejska. Nauczycielem był wówczas Władysław Niemirowski. Za czasów carskich w 1900r. zbudowany został budynek szkolny podobny do dworku, mający zaledwie 2 sale lekcyjne i mieszkanie kierownika szkoły. W 1988r. budynek ten został rozebrany. Stał na placu, gdzie obecnie pobudowany został Dom Strażaka i przedszkole. W burzliwych czasach rewolucyjnych w 1905 roku nauczycielami w tej szkole byli: Ewartowski i Kęsicki. Do szkoły chodziły tylko dzieci bogatszych gospodarzy, gdyż za naukę płacono miesięcznie 1 rubla. Kiedy wybuchła I wojna światowa, szkoła w Białej otworzyła swoje podwoje dopiero 9.10.1916r. Pierwszym nauczycielem był wtedy Edward Sroczyński, a po nim Antoni Sobolewski. W 1922r. kierownikiem szkoły mianowano Feliksa Zaskurskiego. W 1927r. placówka ta stała się szkołą 3-klasową, a w roku 1930 5- klasową.

Pomimo zwiększającej się liczby szkół powszechnych występował w tym okresie bardzo wysoki odsetek analfabetów. W związku z tym zorganizowany w gminie Biała kurs dla analfabetów prowadził Marian Stawski. Kapitan Wilczyński w "Informatorze Wieluńskim" z 1935 roku podaje imienny wykaz nauczycieli: Zaskurski, Fabisiakowa, Wł. Szukalski, A. Zaskurska , W. Kowalski.

Nadszedł 1939 rok. Kierownik szkoły został wywieziony na przymusowe roboty do Niemiec. Zniszczono wszystkie akta szkolne. Działalność szkoły została zawieszona. Zaraz jednak po zakończeniu działań wojennych 24 stycznia 1945 roku zjawił się były kierownik szkoły F. Zaskurski i wraz ze swoją żoną zajmując pustą plebanię, zaczął uczyć spragnione wiedzy o świecie dzieci. W maju szkoła przeniesiona została do swojego budynku. W roku szkolnym 1945/46 funkcjonowało już 6 oddziałów. Można je było otworzyć dzięki tajnym kompletom prowadzonym w czasie wojny przez A. Zaskurską. W roku szkolnym 1946/47 utworzono klasę siódmą, a w roku szkolnym 1947/48 szkoła podniosła swój stopień organizacyjny do 8 klas. Klasa VIII liczyła wtedy 10 uczniów, klasa VII 32. W 1948 r. zarządzeniem władz szkolnych została wprowadzona organizacja szkoły ogólnokształcącej stopnia podstawowego z siedmioma klasami. Klasa VII liczyła wówczas 62 uczniów, a cała szkoła 341. Dwie klasy mieściły się w budynku głównym, a pozostałe w baraku (tzw. Domu Ludowym), wybudowanym w 1946r. 24 marca 1946 r. zawiązany został Komitet Budowy Szkoły. W jego skład weszli: W. Zarzycki, R. Skrzypecki, S. Smułka i F. Zaskurski.

Brak pomieszczeń zmusił władze do podjęcia uchwały o budowie szkoły. Z miejscowego majątku państwowego uzyskano 2 ha gruntu. Gromadzenie materiałów rozpoczęto w 1949 roku za pieniądze zebrane od rolników. 1 września 1949 roku długoletni kierownik F. Zaskurski przeniósł się na własną prośbę do Wielunia. Obowiązki kierownika szkoły powierzono Pawłowi Wróblowi-nauczycielowi pracującemu w Kopydłowie. W 1952 r. budowę szkoły umieszczono w planie gospodarczym. Organizatorem czynów społecznych przy budowie był Roch Skrzypecki. 1 września 1954 roku dzieci szły już do nowej szkoły. 30 czerwca 1968r. również na własną prośbę przeniósł się do Wielunia kierownik szkoły Paweł Wróbel. Od 1 września 1974 roku powołano zbiorcze szkoły gminne. Gminnym dyrektorem został p. Marian Wilk. W 1999r. została wprowadzona w życie reforma oświaty- powołano do istnienia gimnazja a szkoła podstawowa stała się sześcioklasowa.